استفاده از دارو انسولین در بدنسازی در سال‌های اخیر رشد بسیار زیادی داشته و حتی می‌توان گفت دوز مصرف انسولین در بدنسازی نسبت به کسانی که برای عملکرد طبیعی بدن خود مجبور به تزریق این هورمون هستند چند برابر بیشتر شده است. امروزه دیگر عوارض مصرف انسولین یا به فراموشی رفته و یا برای خیلی‌ها تنها یک شوخی است و متاسفانه، مربی نماهای زیادی بدون هیچ باکی برای رشد عضلات شاگردان خود به یک باره تبدیل به پزشک متخصص شده و انسولین تجویز می‌کنند! اما انسولین چیست؟ دوز استفاده انسولین در بدنسازی چقدر است؟ چرا بدنسازان از انسولین مصرف می‌کنند؟ عوارض مصرف انسولین چیست؟ در این مطلب از مجله ورزشی اکتین سعی داریم تا مصرف انسولین در بدنسازی را زیر ذرهبین برده و به سوالاتی از این قبیل پاسخ دهیم؛ با ما همراه باشید.
هشدار: هدف از این مطلب به هیچ عنوان تشویق یا توصیه مصرف هورمون انسولین نیست مجله ورزشی اکتین شدیدا مخالف استفاده از هرگونه دارو بدون تجویز پزشک متخصص است.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
انسولین چیست؟
انسولین یک هورمون پپتیدی است که توسط پانکراس تولید می‌شود. پانکراس ارگانی است که در شکم انسان و دقیقا زیر کبد قرار دارد (1, 2).
نقش اصلی انسولین در بدن شما این است که سبب می‌شود سلول‌ها، قند (گلوکز) خود را دریافت و ذخیره نمایند. این هورمون همچنین سلول‌ها را تشویق می‌کند که اسید‌های آمینه (پروتئین‌ها) و لیپیدها (چربی‌ها) در مقادیر خاص و مشخص دریافت کنند که این دو مورد تا حد زیادی استفاده انسولین در بدنسازی را توجیه می‌کند (1, 2).
علاوه بر موارد بالا، انسولین همچنین از تجزیه گلیکوژن (نوعی کربوهیدرات ذخیره شده در بافت‌ها)، پروتئین و چربی در بدن شما جلوگیری خواهد کرد(3).
بدن انسان معمولا در پاسخ بالا رفتن قند خون و مصرف کربوهیدرات انسولین را ترشح می‌کند. در بدن یک فرد سالم که مبتلا به دیابت نیست، سطوح انسولین پس از خوردن یک وعده غذایی افزایش یافته و سپس تا خوردن وعده غذایی بعدی کاهش خواهند یافت. اما شرایط برای مبتلایان به دیابت متفاوت است و بدن آن‌ها به میزان کافی انسولین برای مقابله با افزایش قند خون ترشح نخواهد کرد.
استفاده درمانی از انسولین
جدا از مصرف انسولین در بدنسازی، هدف از ساخت این هورمون در آزمایشگاه از ابتدا استفاده درمانی و کمک به بیماران دیابتی بوده است. بیماری دیابت به دو دسته دیابت نوع اول و دیابت نوع دوم تقسیم می‌شود که در نوع اول بدن میزان کافی انسولین برای بر آمدن از پس قند موجود در خون را تولید نمی‌کند یا کاملا توانایی خود برای تولید انسولین از دست می‌دهد اما در نوع دوم بدن به انسولین تولیدی مقاوم می‌شود و این هورمون دیگر کارایی لازم را نخواهد داشت.
در چنین شرایطی، قند خون به دلیل متابولیسم کربوهیدرات ناکارآمد غیرقابل کنترل شده و ممکن است به ارگان‌های بدن آسیب جدی وارد شود(4). از همین رو، پزشکان برای پایین نگه داشتن قند خون افراد دیابتی تزریق انسولین را تجویز می‌کنند.
طبق توصیه انجمن دیابت ایالات متحده آمریکا، دامنه سلامت قند خون پیش از غذا خوردن 80 تا 130 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است و تا حدود 2 ساعت بعد از غذا خوردن این مقدار باید کم‌تر از 180 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد (5).
خلاصه این بخش
انسولین هورمونی است که بدن آن را جهت کنترل قند خون تولید می‌کند. با مصرف کربوهیدرات‌ها قند خون ما افزایش یافته و انسولین نیز ترشح می‌شود. بدن افراد دیابتی یا توانایی تولید انسولین به مقدار کافی را نداشته و یا حساسیت خود را نسبت به آن از دست می‌دهد که به همین دلیل معمولا تزریق انسولین توسط پزشک برای آن‌ها تجویز می‌شود.
انواع اصلی انسولین
با اینکه تصور می‌شود داروی انسولین تنها یک نوع دارد اما بر خلاف تصور عموم انواع مختلفی از این دارو ارائه ساخته و ارائه می‌شود که بسیار مهم است تفاوت آن‌ها را بدانید.
انسولین سریع‌الاثر
انسولین‌های سریع‌الثر تنها بعد از 5 الی 30 دقیقه پس از استفاده تاثیر خود را خواهند گذاشت و تاثیر اصلی آن‌ها حداکثر یک تا 3 ساعت خواهید بود اما این توانایی را دارند تا برای 2 تا 8 ساعت فعال بمانند(1). مصرف انسولین در بدنسازی از این نوع انسولین خیلی بیشتر از انواع دیگر رواج دارد و هدف از آن این است که بلافاصله بعد از پایان جلسه تمرینی جذب مواد مغذی افزایش پیدا کند.
انسولین متوسط‌الاثر و انسولین دیر اثر
تاثیرگذاری انسولین متوسط‌الاثر و دیر اثر حداقل 2 ساعت پس از استفاده شروع می‌شود و بسته به انواع مختلف می‌تواند 12 تا 24 ساعت باقی بماند(1).
انسولین دو فازی یا مخلوط
این نوع انسولین هر دو نوع سریع‌الاثر و دیر اثر انسولین را در خود جای داده و معمولا برای کنترل دقیق‌تر قند خون افراد دیابتی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد(1).
خلاصه این بخش
انسولین براساس شروع زمان تاثیرگذاری به چهار دسته انسولین سریع‌الاثر، متوسط‌الاثر، دیر اثر و دو فازی یا همان مخلوط تقسیم می‌شود. بدنسازان برای جذب بهتر مواد مغذی بعد از تمرین معمولا از انسولین سریع‌الاثر استفاده می‌کنند.
مصرف انسولین در بدنسازی
همانطور که احتمالا می‌دانید، فرآیند متابولیک ساخت عضله که به آن آنابولیسم گفته می‌شود برای رشد عضلات ضروری است و بدنسازان همواره تلاش می‌کنند تا از راه‌های مختلف نرخ این فرآیند را به حداکثر برسانند. همانطور که عنوان شد، انسولین سلول‌ها را تشویق می‌کند که اسید‌های آمینه (پروتئین‌ها) و لیپید (چربی‌ها) در مقادیر خاص و مشخص دریافت کنند و قند خون را به آن‌ها می‌رساند که عضلات نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اما اگر بخواهیم کمی نگاه جزئی‌تری به استفاده انسولین در بدنسازی کنیم، این‌ها دلایلی هستند که بدنسازان را مجاب می‌کنند که به سراغ مصرف این هورمون بروند:
درحالی که نقش اصلی انسولین کنترل قند خون است، اما این هورمون ممکن است که به افزایش سنتز پروتئین که پروسه ساخت عضله بدن به حساب می‌آید کمک کند.
یک مطالعه در سال 2006 بر روی 19 بزرگسال نشان داد زمانی که افراد دوز متوسطی از انسولین را دریافت می‌کنند سنتز پروتئین آن‌ها افزایش یافته و تجزیه پروتئین با کاهش همراه خواهد شد(3). در سال 2016 نیز یک مطالعه نشان داد تا زمانی که پروتئین کافی مصرف کنید انسولین نقش چشمگیری در رشد عضلات خواهد داشت (6).
با وجود این نتایج، درک این مسئله بسیار مهم است که برای رسیدن به رشد عضلانی از طریق انسولین حتما به مصرف اسید‌های آمینه کافی نیز نیاز خواهد بود چراکه آن‌ها بلاک‌های سازنده عضلات هستند(7).
ادغام با سایر داروها
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایلی که مصرف انسولین در بدنسازی را توجیه می‌کند این است که این دارو امکان ادغام با داروهای بهبود عملکرد مثل استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک یا هورمون رشد را دارد. درحالی که شاید انسولین به تنهایی نمی‌تواند برای تحریک سنتز پروتئین کافی باشد اما ممکن است تاثیر آن زمانی که با استروئیدهای آنابولیک و هورمون‌های رشد مصرف شود بیشتر شود(8). با این حال، با توجه به اینکه چنین مطالعاتی شرکت کنندگان را در شرایط سختی قرار می‌دهند اطلاعات کاملی در این زمینه وجود ندارد.
انسولین به افزایش ذخایر کربوهیدرات کمک می‌کند
بدنسازان برای رسیدن به رشد عضلات، بعد از تمرین کربوهیدرات مصرف می‌کنند تا با تحریک جایگزین سازی گلیکوژن به عضلات سخت تمرین کرده خودشان سوخت رسانی کنند که برخی از آن‌ها برای این کار به انسولین روی می‌آورند. گلیکوژن نوع ذخیره شده کربوهیدرات در بدن است که در سلول‌های عضلات و کبد ذخیره می‌شود. اطمینان از این مسئله که عضلات گلیکوژن کافی ذخیره کرده‌اند می‌تواند با کمک کردن به افزایش سنتز پروتئین، موجب افزایش رشد عضلات شود(9).
برای رساندن حداکثر گلیکوژن به عضلات و دست یافتن به عضلاتی به اصطلاح پر، برخی از بدنسازان سطح بالا، گاهی اوقات از انسولین استفاده می‌کنند تا ذخیره گلیکوژن در عضلات خود را به حداکثر رسانده و اسید‌های آمینه بیشتری به آن‌ها برسانند(1).
خلاصه این بخش
برخی از بدنسازان به دلیل رشد بهتر عضلات، ادغام با سایر داروها مثل استروئیدهای آنابولیک و هورمون رشد و همچنین افزایش ذخیره گلیکوژن در عضلات معمولا بعد از تمرین از انسولین استفاده می‌کنند.
عوارض جانبی مصرف انسولین در بدنسازی
مصرف انسولین در بدنسازی به صورت خودسرانه برای افراد غیر دیابتی می‌تواند عوارض جانبی و خطرات بسیار جدی را در پی داشته باشید که از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
اصلی‌ترین عارضه ناشی از مصرف انسولین افت قند خون یا همان هیپوگلیسیمی است. درحالی که دیابتی‌ها برای کنترل قند خون ناچار به به وارد کردن انسولین خارجی به بدن خود هستند اما بدن افراد سالم مقدار کافی از این هورمون را به طور طبیعی در پانکراس تولید می‌کند. بنابراین، اگر به عنوان یک فرد سالم انسولین خارجی را وارد بدن خود کنید این خطر وجود دارد که انسولین بیش از اندازه در خون شما موجب افت شدید قند خون شود.
متداول‌ترین علائم افت قند خون عبارتند از:
خواب آلودگی
خستگی
رنگ پریدگی
کج خلقی
لرز
اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید سریعا غذا یا نوشیدنی حاوی کربوهیدرات (ترجیحا کربوهیدرات تصفیه شده و زود جذب) مصرف کنید تا قند خون شما سریعا به سطوح طبیعی برگردد.
در موارد شدید‌تر، افت قند خون ممکن است سبب گیجی، تاری دید، تشنج، از دست دادن هوشیاری یا همه این موارد را در پی داشته باشد و همچنین ممکن است موجب مرگ شود(10) .
این عوارض جانبی به تنهایی برای این مسئله که مصرف انسولین می‌تواند بسیار برای سلامتی مضر باشد و اصلا استفاده از آن توصیه نمی‌شود کافی هستند.
تورم در ناحیه تزریق
یکی دیگر از عوارض جانبی تزریق انسولین، تورم یا ایجاد سفتی در نقطه تزریق است که معمولا با تزریق چند بار در یک نقطه ایجاد خواهد شد. این مشکل معمولا در قسمت شکم متداول‌تر است و لیپودیستروفی نام دارد (11). لیپودیستروفی با تاثیر انسولین بر سلول‌های چربی و تغییر شکل آن‌ها صورت می‌گیرد که برای سلامتی مضر نیست.
عوارض جانبی بلند مدت انسولین
استفاده خودسرانه از انسولین می‌تواند شانس ابتلا به دیابت نوع دوم و مقاومت به انسولین را بالا برده و همچنین ممکن است شانس ابتلا به بیماری‌های قبلی، بیماری‌های کلیوی و سرطان را افزایش دهد (13) (14).
خلاصه این بخش
استفاده انسولین در بدنسازی ممکن است سبب افت قند خون شود که ممکن است عوارضی جدی مثل از دست دادن هوشیاری یا مرگ را به همراه داشته باشد. تزریق زیاد انسولین همچنین می‌تواند باعث تورم در پوست شود و همچنین شانس مقاومت به انسولین، بیماری‌های قلبی و سرطان را افزایش دهد.
کلام آخر
استفاده انسولین در بدنسازی یک عمل بسیار خطرناک است که ممکن است حتی مصرف کننده را به کام مرگ بکشاند. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود و وظیفه اصلی آن کنترل قند خون است. در صورتی که انسولین اضافی وارد بدن شما شود ممکن است که با افت شدید قند خون همراه شوید و همین مسئله ممکن است عوارض جانبی جدی را برای شما به همراه داشته باشد. با این حال، برخی از بدنسازان حرفه‌ای به دلیل کمک انسولین به رشد عضلات از آن استفاده می‌کنند.
